Kupuję rzecz używaną – jakie mam prawa?
W dzisiejszych czasach coraz częściej decydujemy się na robienie zakupów za pośrednictwem Internetu. Zauważyć można, że w sieci częściej pojawiają się oferty sprzedaży rzeczy używanych. Pomagają w tym między innymi serwisy z ogłoszeniami lokalnymi oraz portale aukcyjne. Poza osobami prywatnymi, sprzedaż używanych rzeczy prowadzą również wyspecjalizowane firmy np. komisy. Niezależnie od charakteru i wartości używanej rzeczy, powinniśmy wiedzieć o naszych prawach i obowiązkach, gdy kupujemy lub sprzedajemy.
Często do biura rzecznika wpływają zapytania, dotyczące handlu z osobami prywatnymi zawierane przez portale aukcyjne i serwisy ogłoszeniowe. Warto poruszyć tą kwestię, gdyż nie zawsze jest tak, jak nam się wydaje. Pan Adam w swojej wiadomości pytał: „Panie rzeczniku, zastanawiam się nad kupnem w dobrej cenie telefonu na portalu ogłoszeniowym w Internecie, ale zauważyłem, że sprzedawcą jest osoba prywatna, która opisuje, że telefon jest sprawny i wygląda jak nowy i był użytkowany zaledwie 2 miesiące. Zaznaczono w ogłoszeniu, że nie jest to nowy telefon lecz używany, mam w związku z tym pytanie, czy zakup od osoby prywatnej można zwrócić?”.
Pan Krzysztof miał podobny problem: „Zakupiłem na portalu aukcyjnym od osoby prywatnej brytfankę żeliwną z pokrywą. Sprzedawca w opisie zaznaczył, że jej stan jest bardzo dobry. Po otrzymaniu przesyłki okazało się, że brytfanka jest uszkodzona- posiada liczne zarysowania, na obudowie z tyłu. Uszkodzeń tych nie było widać na zdjęciu w Internecie, ponieważ było one zrobione tylko z przodu, a poza tym nie były zbyt wyraźne. Postanowiłem odstąpić od umowy, gdyż wiedziałem, że kupując przez Internet mam prawo zwrotu towaru w terminie 14 dni. Sprzedawca odpowiedział jednak, iż nie przyjmuje zwrotu, ponieważ nie obowiązują go przepisy, na które się powołuje – czy sprzedawca miał rację?”.
Warto tutaj wyjaśnić, że przy sprzedaży pomiędzy dwoma konsumentami a dokładniej w przypadku zakupu między osobami fizycznymi nie obowiązują przepisy dotyczące sprzedaży konsumenckiej i nie mamy możliwości odstąpienia od umowy w terminie 14 dni od otrzymania towaru. Wynika to z faktu, że obie strony są osobami fizycznymi i mają równy status. Żadnej ze strony prawo nie przyznaje więc dodatkowych uprawnień. Osoba prywatna nie musi więc przyjmować zwrotów.
Zatem w obu przypadkach kupujący nie mają prawa do odstąpienia od umowy w terminie 14 dni, ponieważ takie prawo dotyczy konsumentów, czyli osób, które zawarły umowę z przedsiębiorcą prowadzącym działalność gospodarczą. Dokładnie określa to art. 221 Kodeksu cywilnego (Dz. U. z 2019 r. poz. 1145 t.j.), który mówi, że: „Za konsumenta uważa się osobę fizyczną dokonującą z przedsiębiorcą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową.”. Zatem, aby skorzystać z uprawnienia do odstąpienia od umowy zgodnie z art. 27 ustawy o prawach konsumenta (Dz. U. z 2020 r. poz. 287 t.j.) musimy być konsumentami, gdyż tylko: „Konsument, który zawarł umowę na odległość lub poza lokalem przedsiębiorstwa, może w terminie 14 dni odstąpić od niej bez podawania przyczyny(…)”.
Oczywiście sprzedając rzeczy jako osoba fizyczna, nie unikniemy odpowiedzialności za jej ewentualne wady. Transakcja dokonywana przez osoby nie prowadzące działalności gospodarczej, czyli konsumentów, również może zakończyć się zwrotem towaru lub obniżeniem ceny. Tutaj podobnie jak w przypadku sprzedaży jako przedsiębiorca, zastosowanie mają przepisy Kodeksu cywilnego dotyczące rękojmi znajdujące się w art. 556 – 576. Pod warunkiem jednak, że wcześniej nie zostały one za zgodą obu stron zmodyfikowane, a nawet wyłączone, co musi być wyraźnie zaznaczone w umowie bądź ofercie. Zgodnie z przepisami, sprzedawca odpowiada z tytułu rękojmi za wady fizyczne używanej rzeczy, np. samochodu lub komputera czy telefonu, jeżeli te wady zostały wykryte przed upływem dwóch lat od wydania rzeczy. Strony poprzez porozumienie mogą skrócić ten dwuletni termin co najwyżej do 1 roku. Jeżeli nie poczyniono odpowiednich ustaleń, to przyjmuje się, że dla używanej rzeczy obowiązuje dwuletni okres rękojmi. Co ważne, sprzedawca nie może się powoływać na upływ jednego z wymienionych terminów (1 rok, 2 lata), jeżeli wada została przez niego podstępnie zatajona. Z drugiej strony kupujący nie wykorzysta rękojmi, jeśli sprzedawca przed transakcją rzetelnie poinformował o wadach przedmiotu albo wady wynikają z normalnego zużycia tej rzeczy.
Warto wiedzieć, że w przypadku, gdy kupującym jest konsument a sprzedawcą przedsiębiorca, wykrycie wady fizycznej przed upływem roku od wydania rzeczy automatycznie wskazuje, że ta sama wada istniała już w momencie zawierania transakcji. Zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego, rękojmia zapewnia nabywcy możliwość odstąpienia od umowy i otrzymania zwrotu zapłaconej kwoty, jeżeli wada jest istotna, możemy również żądać obniżenia ceny adekwatnie do spadku wartości rzeczy wynikającego z wady albo żądać nieodpłatnej wymiany rzeczy na wolną od wad lub żądać naprawy. Dla używanych rzeczy, zwykle możliwe do zastosowania jest tylko odstąpienie od umowy, obniżenie ceny lub naprawa.
Na koniec przypominam, że jeżeli nie będziemy wiedzieli, jakie mamy prawa jako konsumenci lub jak poprawnie napisać reklamację i ją uzasadnić, zawsze można uzyskać bezpłatną pomoc u Powiatowego Rzecznika Konsumentów.
Miłosz Niedźwiecki
Powiatowy Rzecznik Konsumentów
