Bushcraft, survival...
Wypoczynek nie musi być nudny!
Obcowanie z przyrodą może przybierać różne formy. Spacery, długie wędrówki, czy może bushcraft, z pewnością mogą poprawić nasze zdrowie. Każda z tych aktywności może pomóc w wypoczynku i stać się pomocą w regeneracji naszego organizmu. Jak w praktyce powinno wyglądać przebywanie w lesie?
Kilka lat temu Lasy Państwowe w porozumieniu ze środowiskami bushcraftowymi otworzyły pilotażowy program pod nazwą "Zanocuj w lesie". Każde nadleśnictwo wyznaczyło strefy, w których można, po spełnieniu określonych zasad, zabiwakować w dzikich warunkach. Wyznaczone miejsca są zwykłymi lasami, w których świadomie nie stworzono żadnej infrastruktury. Ta ogromna powierzchnia licząca sobie blisko 600 tysięcy hektarów, jest dostępna dla turystów, którzy mają pojęcie o biwakowaniu na dziko. Nowicjusze do takiej przygody powinni odpowiednio się przygotować. Przybyły na miejsce miłośnik survivalu i bushcraftu, otrzymuje okazję, by legalnie spędzić noc pod gołym niebem. Jest jednak kilka warunków, które musi spełnić, by pobyt w strefie "Zanocuj w lesie" odbywał się zgodnie z zasadami.
Czym jest bushcraft?
Bushcraft (z ang. „bush” — krzak, busz; „craft” — sztuka, rzemiosło) — to umiejętności związane z przetrwaniem i życiem w dziczy przy użyciu jej naturalnych zasobów. Wśród nich można wyróżnić tropienie, polowanie, łowienie ryb, budowę schronień, nawigowanie, używanie podstawowych narzędzi, znajdowanie pożywienia, pozyskiwanie wody, rzeźbienie w drewnie, konstruowanie pojemników, wyplatanie lin oraz sznurów i wiele innych.
Do Europy bushcraft dotarł w latach 90. za sprawą serii programów telewizyjnych emitowanych w BBC. Ich autorem był Reymond Paul Mears, leśnik, instruktor, pisarz i prezenter telewizyjny.
Czy bushcraft to jest to samo co survival?
Bushcraft jest bardziej surową odmianą survivalu. Bushcraft to życie w jak najbardziej prymitywnych warunkach i radzenie sobie poprzez korzystanie z dóbr natury. Klasyczni bushcrafterzy, w odróżnieniu od survivalowców, nie zabierają do lasu namiotu, śpiwora, lampy, przenośnej kuchenki czy jedzenia, ale samodzielnie budują sobie schronienie i polową kuchnię, a żywić się starają darami przyrody. Nazywając zatem survival szkołą przetrwania, bushcraft możemy określić jako walkę o przetrwanie.
"Leave no trace” - czyli pozostaw miejsce takim, jakie je zastałeś…
Udając się do lasu, wielu z nas, zastanawia się, na co powinniśmy zwrócić uwagę, aby mądrze spędzić czas z dala od cywilizacji, w wyznaczonym miejscu?
Najważniejsze, od czego należy zacząć, to odpowiednie przygotowanie się do takiej formy spędzania wolnego czasu. Przede wszystkim chodzi o zaplanowanie wycieczki, umożliwiające dotarcie do wyznaczonego miejsca, o porze umożliwiającej rozłożenie obozowiska. Należy również poinformować bliskich, gdzie zamierzamy się udać. Takie postępowanie może uratować życie w przypadku, gdyby pojawiły się nieprzewidziane okoliczności. Strefy "Zanocuj w lesie" nie posiadają infrastruktury turystycznej, dlatego bardzo ważne jest, by przebywały w nich osoby, które zdają sobie sprawę z wyzwań, jakie przed sobą stawiają. Należy także pamiętać, że powinniśmy korzystać z lasu, stosując się do zasady znanej jako "leave no trace”.
Jest to podstawowa zasada, która powinna być stosowana nie tylko w tych strefach, ale i podczas jakiejkolwiek innej formy uprawiania turystyki. Chodzi w niej o to, by pobyt turysty odbywał się w taki sposób, by nie pozostawały po nim jakiekolwiek ślady. Począwszy od obozowiska, które całe powinno zniknąć, włącznie z koniecznością rozebrania szałasów czy innych instalacji, które zbudowaliśmy, poprzez zabranie ze sobą wszystkiego co przynieśliśmy (szczególnie śmieci).
W ostatnim czasie, w Polsce, lasy otworzyły się na pewne możliwości, których nie mają mieszkańcy innych europejskich krajów. W wielu z nich lasy należą do prywatnych właścicieli, gdzie indziej nie pozwala się spędzać nocy poza ściśle do tego celu wyznaczonymi miejscami biwakowymi.
Lasy Państwowe w naszym kraju są dobrem wspólnym, dlatego otwierają się na osoby, które w dojrzały sposób chcą korzystać z tej formy wypoczynku. Ostatnio można zaobserwować duży wzrost zainteresowania tym programem, dlatego istotną kwestią stało się edukowanie adeptów bushcraftu.
Najważniejsze zasady programu "Zanocuj w lesie"
Na wstępie warto zapamiętać, że wyznaczone strefy widoczne są na stronach poszczególnych nadleśnictw. Tam też podane są dane kontaktowe do ich opiekunów. W grupie poniżej 10 osób można przebywać w strefie nie dłużej niż dwie doby, bez konieczności uprzedniego kontaktu z nadleśnictwem. Jeżeli jednak ktoś chce przebywać w takiej strefie dłużej lub w liczniejszym gronie, musi uzyskać zgodę od opiekuna strefy wyznaczonego przez nadleśnictwo.
Choć jeszcze do niedawna w większości stref nie można było korzystać z kuchenek gazowych, to ostatnio nastąpiła zmiana i te już są dopuszczalne. Należy jednak podchodzić do ich używania z największą ostrożnością, by nie zaprószyć ognia. Bezwzględnie zakazane jest rozpalanie ognisk. Każde miejsce przed jego opuszczeniem należy doprowadzić przynajmniej do stanu, w jakim było, gdy je zastaliśmy.
Jak dobrze przygotować się do noclegu na łonie natury?
Każdy wypad turystyczny, a już szczególnie taki, podczas którego planujemy nocleg, wymaga czasu poświęconego na planowanie. Gdy już wiemy, dokąd chcemy się udać, warto zapoznać się z prognozą pogody, by dostosować nasze wyposażenie do panujących warunków. Inaczej będziemy się przygotowywać do wyjścia jesienią czy wczesną wiosną, a inaczej w upalne letnie dni. Choć zawsze musimy być przygotowani na nagłe załamanie warunków pogodowych.
Planując nocleg w jednej z leśnych stref, warto zapoznać się z warunkami panującymi na miejscu. Telefon do nadleśnictwa pomoże nam ustalić, czy w wybranym miejscu nie odbywają się prace leśne, przez co nasze plany mogą zostać pokrzyżowane. Gdy wybieramy miejsce na obozowisko, pamiętajmy by dobrze przyjrzeć się wszystkim drzewom wokół. To zabezpieczy nas przed oberwaniem konarów, czy zwaleniem się martwego drzewa, które może stać w zasięgu naszego biwaku.
Podczas wycieczek do stref "Zanocuj w lesie" warto korzystać z hamaków. Rozstawianie namiotów w lasach bardzo często jest bardzo problematyczne. Trudno znaleźć miejsca, w których rozstawiony namiot będzie miał równe podłoże, dodatkowo przed rozstawieniem namiotu powinno się dobrze przygotować podłoże, tak by gałęzie i szyszki nie uszkodziły podłogi, która w nowoczesnych namiotach jest bardzo delikatna. Ponadto podróżowanie z namiotami bywa problematyczne ze względu na ich wymiary i wagę.
Wśród istotnych aspektów pozostają także kwestie związane z zaopatrzeniem się w artykuły pierwszej potrzeby, czy zaopatrzeniem się w wodę.
Warto także pamiętać o odpowiednim zabezpieczeniu przed insektami, w tym celu można używać sprawdzonych środków przeciw komarom. W tym przypadku trzeba to zrobić przed wycieczką, pozostawiając nasz strój do wyschnięcia.
Pod żadnym pozorem nie wybierajmy się w teren bez apteczki, w której powinny znajdować się materiały niezbędne do zabezpieczenia i dezynfekcji ran po skaleczeniach. W apteczce powinny znaleźć się również środki na oparzenia, rękawiczki, plastry, nożyczki, bandaż, jałowe kompresy gazowe i ewentualnie leki.
Zabrany ekwipunek powinien zaspokajać nasze potrzeby, jednak warto pamiętać, że wszystko co zabieramy, musimy osobiście przenieść, ewentualnie przewieźć rowerem. Dlatego bardzo ważne jest, by nie przesadzać z ilością zabieranych rzeczy.
Na zakończenie warto wspomnieć, jak ważna jest wymiana doświadczeń z osobami, które już przeżyły podobną przygodę. Zdobyta w ten sposób wiedza pomoże uniknąć nam popełnienia istotnych błędów. Pozwoli również uchronić się przed zrażeniem po pierwszym niezbyt dobrze przygotowanym wypadzie. Jednak najważniejsze jest to, aby stosować zasady niezbędne do nieinwazyjnego korzystania z lasów.
Łukasz Wegner
Starostwo Powiatowe w Czarnkowie
